Upamiętniające zwycięstwo Polaków w Bitwie Warszawskiej nazwanej przez lorda d`Abernona „18 decydującą bitwą o losach świata” skłania do przypomnienia sobie lokalnych epizodów związanych z kontrofensywą znad Wieprza.

W zakresie opracowania planów strategicznych ofensywy ważną rolę odegrał pobyt Józefa Piłsudskiego w Puławach i Dęblinie, gdzie oprócz opracowywania planów bitwy spotykał się z żołnierzami, którzy razem z ludnością cywilną stanęli w obronie Ojczyzny. W Centralnym Archiwum Wojskowym możemy odnaleźć zdjęcie ilustrujące pomieszczenie w domu w Irenie, w którym Piłsudski 13 sierpnia 1920 r. spotkał się na odprawie bojowej z gen. Edwardem Rydzem Śmigłym i gen. Leopoldem Skierskim.

W rozkazie operacyjnym nr 71 generała-porucznika Rozwadowskiego możemy przeczytać m.in.: „…Bitwa dziś rozpoczęta pod Warszawą i Modlinem decydować będzie o losach całej Polski. Albo rozbijemy dzicz bolszewicką i tym samym udaremnimy zamach sowiecki na niepodległość Ojczyzny i byt Narodu, albo nowa niewola czeka nas wszystkich bez wyjątku (…) pomni tradycji rycerskich (…) pomni hasła odwiecznego Bóg i Ojczyzna natężmy w tych dniach wszystkie siły (…) Polskę od nich oswobodzimy zgotujemy tej czerwonej hordzie takie przyjęcie, żeby nic z niej nie zostało…”.

W Powiatowej Bibliotece Publicznej w Rykach możemy odnaleźć kilkanaście publikacji opiewającej wspaniałe zwycięstwo Polaków. Możemy odnaleźć w nich m.in. fragment rozkazu Naczelnego Wodza, który w rozkazie operacyjnym datowanym na 15 sierpnia 1920 r., skierowanym do oddziałów Frontu Środkowego pisał: „Obejmuję bezpośrednie kierownictwo nad kontrofensywą„. Dając dyspozycje poszczególnym oddziałom dodał: „…Ja będę znajdował się 16 sierpnia na skrzyżowaniu szos Dęblin – Kock i Warszawa – Lublin […].

Po krótkim boju Ryki zostały zdobyte

W książce „Wojna o Polskę”, w kalendarium pod datą 16 sierpnia możemy przeczytać m.in.: „…z brzaskiem Józef Piłsudski, wraz z najbliższym sztabem, wśród którego znajdował się gen. Leśniewski oraz ja (Józef Godlewski – przyp. W.N), jako adiutant, wyruszył na linię boju w okolicy Ryk koło Puław (…) Gdy po krótkim, zaskakującym boju Ryki zostały zdobyte i pierwsi jeńcy wzięci do niewoli pierwszym udekorowanym został płk Gustaw Paszkiewicz…” , a kpt. Charles de Gaulle dodał: „…Grupa manewrowa, którą dowodzi szef państwa Piłsudski szybko przesuwa się na północ. (…) Cóż to było za piękne posunięcie! Nasi Polacy jak gdyby przypięli skrzydła, ci sami żołnierze przed tygodniem wyczerpani fizycznie i moralnie, biegną naprzód…”

Jan Rećko w książce zatytułowanej „Szlakami Józefa Piłsudskiego po Lubelszczyźnie” tak opisuje wydarzenia, które miały miejsce 16 sierpnia: „…w momencie rozpoczęcia akcji uderzeniowej, Marszałek wraz ze sztabem wyruszył z okolic Ryk i szedł początkowo pieszo w pierwszych szeregach piechoty. Natychmiast po walkach dekorował oficerów i szeregowych za bohaterstwo…”